Hướng dẫn xác định hiệu lực của Luật, Nghị quyết, Nghị định, Thông tư

Hiệu lực của một văn bản quy phạm pháp luật (bao gồm Luật, Bộ luật, Nghị định, Thông tư,…) được xác định thông qua thời gian và không gian.

I. Hiệu lực của văn bản QPPL xác định theo thời gian

1. Thời điểm có hiệu lực của văn bản QPPL

– Thời điểm có hiệu lực của toàn bộ hoặc một phần văn bản QPPL được quy định tại văn bản đó nhưng

• Không sớm hơn 45 ngày kể từ ngày thông qua hoặc ký ban hành đối với văn bản QPPL của cơ quan nhà nước TW;

• Không sớm hơn 10 ngày kể từ ngày ký ban hành đối với văn bản QPPL của HĐND, UBND cấp tỉnh;

• Không sớm hơn 07 ngày kể từ ngày ký ban hành đối với văn bản QPPL của HĐND, UBND cấp huyện và cấp xã.

– Văn bản QPPL được ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn thì có thể có hiệu lực kể từ ngày thông qua hoặc ký ban hành, đồng thời:

• Phải được đăng ngay trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan ban hành và phải được đưa tin trên phương tiện thông tin đại chúng;

• Đăng Công báo nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc Công báo tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chậm nhất là sau 03 ngày kể từ ngày công bố hoặc ký ban hành.

2. Hiệu lực trở về trước của văn bản QPPL

– Chỉ trong trường hợp thật cần thiết để bảo đảm lợi ích chung của xã hội, thực hiện các quyền, lợi ích của tổ chức, cá nhân được quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội, văn bản QPPL của cơ quan trung ương mới được quy định hiệu lực trở về trước.

– Không được quy định hiệu lực trở về trước đối với các trường hợp sau đây:

• Quy định trách nhiệm pháp lý mới đối với hành vi mà vào thời điểm thực hiện hành vi đó pháp luật không quy định trách nhiệm pháp lý;

• Quy định trách nhiệm pháp lý nặng hơn.

– Văn bản QPPL của HĐND, UBND các cấp, chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt không được quy định hiệu lực trở về trước.

3. Ngưng hiệu lực văn bản QPPL

– Văn bản QPPL ngưng hiệu lực toàn bộ hoặc một phần cho đến khi có quyết định xử lý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong các trường hợp sau đây:

• Bị đình chỉ việc thi hành theo quy định. Trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra quyết định bãi bỏ thì văn bản hết hiệu lực; nếu không ra quyết định bãi bỏ thì văn bản tiếp tục có hiệu lực;

• Cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản QPPL quyết định ngưng hiệu lực của văn bản đó trong một thời hạn nhất định để giải quyết các vấn đề kinh tế – xã hội phát sinh.

– Thời điểm ngưng hiệu lực, tiếp tục có hiệu lực của văn bản hoặc hết hiệu lực của văn bản phải được quy định rõ tại văn bản QPPL của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

– Quyết định đình chỉ việc thi hành, quyết định xử lý văn bản QPPL phải đăng Công báo, đưa tin trên các phương tiện thông tin đại chúng chậm nhất là 03 ngày kể từ ngày ra quyết định.

4. Trường hợp văn bản QPPL hết hiệu lực

Văn bản QPPL hết hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong các trường hợp sau đây:

– Hết thời hạn có hiệu lực đã được quy định trong văn bản.

– Được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế bằng văn bản QPPL mới của chính cơ quan nhà nước đã ban hành văn bản đó.

– Bị bãi bỏ bằng một văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

– Văn bản QPPL hết hiệu lực thì văn bản QPPL quy định chi tiết thi hành văn bản đó cũng đồng thời hết hiệu lực.

II. Hiệu lực của văn bản QPPL xác định theo không gian

– Văn bản QPPL của các cơ quan nhà nước ở TW có hiệu lực trong phạm vi cả nước và được áp dụng đối với mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân, trừ trường hợp văn bản QPPL của cơ quan nhà nước cấp trên có thẩm quyền hoặc điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác.

– Văn bản QPPL của HĐND, UBND ở đơn vị hành chính nào thì có hiệu lực trong phạm vi đơn vị hành chính đó và phải được quy định cụ thể ngay trong văn bản đó.

Trường hợp có sự thay đổi về địa giới hành chính thì hiệu lực về không gian và đối tượng áp dụng của văn bản QPPL của chính quyền địa phương được xác định như sau:

+ Trường hợp một đơn vị hành chính được chia thành nhiều đơn vị hành chính mới cùng cấp thì văn bản QPPL của HĐND, UBND của đơn vị hành chính được chia vẫn có hiệu lực đối với đơn vị hành chính mới cho đến khi HĐND, UBND của đơn vị hành chính mới ban hành văn bản QPPL thay thế;

+ Trường hợp nhiều đơn vị hành chính được nhập thành một đơn vị hành chính mới cùng cấp thì văn bản QPPL của HĐND, UBND của đơn vị hành chính được nhập vẫn có hiệu lực đối với đơn vị hành chính đó cho đến khi HĐND, UBND của đơn vị hành chính mới ban hành văn bản QPPL thay thế;

+ Trường hợp một phần địa phận và dân cư của đơn vị hành chính được điều chỉnh về một đơn vị hành chính khác thì văn bản QPPL của HĐND, UBND của đơn vị hành chính được mở rộng có hiệu lực đối với phần địa phận và bộ phận dân cư được điều chỉnh.