07 hệ thuộc luật cơ bản trong tư pháp quốc tế

Hệ thuộc luật là một bộ phận cấu thành của quy phạm xung đột, đây là phần chỉ ra hệ thống pháp luật nước nào sẽ được áp dụng để điều chỉnh quan hệ liên quan. Hệ thuộc luật chính là phần đặc biệt nhất tạo nên sự độc đáo của quy phạm xung đột so với các loại quy phạm pháp luật khác.

Hiện tại, tư pháp quốc tế có một số loại hệ thuộc cơ bản sau:

(i) Hệ thuộc luật nhân thân (Lex personalis) thường được áp dụng trong mối quan hệ liên quan đến nhân thân của con người như các quan hệ về năng lực pháp luật và năng lực hành vi, các quan hệ về hôn nhân, gia đình, thừa kế động sản,… Hệ thuộc luật nhân thân thường tồn tại dưới hai dạng là hệ thuộc luật quốc tịch và hệ thuộc luật nơi cư trú.

(ii) Hệ thuộc luật quốc tịch của pháp nhân (Lex societatis) là hệ thống pháp luật của nước mà pháp nhân mang quốc tịch.

(iii) Hệ thuộc luật nơi có tài sản (Les rei sitae) là hệ thống pháp luật của nước nơi tài sản tồn tại. Hệ thuộc luật này được áp dụng chủ yếu trong việc điều chỉnh các quan hệ sở hữu tài sản, đặc biệt gần như tất cả các quan hệ tài sản mà đối tượng của tài sản là bất động sản.

(iv) Hệ thuộc luật do các bên ký kết hợp đồng lựa chọn (Lex voluntatis) là hệ thống pháp luật của nước mà các bên trong hợp đồng quốc tế thỏa thuận lựa chọn. Đây là một trong những nguyên tắc rất quan trọng trong hầu hết các văn bản pháp lý cả quốc gia lẫn quốc tế.

(v) Hệ thuộc luật nơi thực hiện hành vi (Lex loci actus) là hệ thống pháp luật của nước nơi hành vi được thực hiện. Vì hành vi có nhiều loại nên hệ thuộc luật này cũng có nhiều dạng cụ thể khác nhau, đó là: hệ thuộc luật nơi ký kết hợp đồng, hệ thuộc luật nơi thực hiện hợp đồng, hệ thuộc luật nơi thực hiện nghĩa vụ, hệ thuộc luật nơi tiến hành kết hôn.

(vi) Hệ thuộc luật nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại (Lex loci delicti commissi) là hệ thống pháp luật của nước, nơi hành vi gây thiệt hại xảy ra, sẽ được áp dụng giải quyết vấn đề trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

(vii) Hệ thuộc luật tòa án (Lex fori) là hệ thống pháp luật của nước có tòa án đang xét xử vụ án.